Taarikhda SYRIA

 

Syria 

Manta farxad bay inoo tahay.

Qof walbo muslin ahna wa uu farxad.

Qabsashada caasinmada dimishq

Wax weyn bay ooga digan tahay reer suuriya

Kadib 50 sano oo ay dulmanaayeen

Bashaar al asad wuu bax saday

Xukumkiisina waa dacay

فقطع دابر القوم الذين ظلموا والحمد لله رب العالمين

Maxay kadigan tahay furashada dimishq

See imisaa jeer bay Muslimiinta furteen

Reer Qaza maxay u tahay furashada dimishq

Intaa aanan ugalin furashada dimishiq, oo ay manta qabsadeen mucaaraadka,

aan dul mar guud kusameyno taariqda dimishq,

iyo wixii  dici karo, haday suniyiin dab ah la wareegaan xukumka

asc wrxm wbrk

Maanta oo kale 15-kii bishii Rajab, sanadkii 14 tobanaad ee  Hijriyada (oo ku beegneed 3-dii Sebtembar sanadkii  635 Miilaadiga), ayaa taariikhda Islaamka  iyo tan dunidaba isbeddel weyn ku yimid: taaso ah  Furashada Dimishiq! Maqaalkani kuma  deeraani doono  ammaanidda geesinimada fataxiintii , inkastoo ay mudan yihiin sharaf iyo xusid,  laakiin waxaan diiradda saari  doona, sadax  cashar oo laga  barani  karo  dacdadani

Sheekada furashada

Markii ay dhammaadeen dagaalladii  lagula jiray dadkii  riddoway, Muslimiintu waxay bilaabeen futuuxada, waxaana lagu billaabay furashada dhulka Faaris, maaddaama boqortooyada Faaris ay taageertay  dadkii ridooway. Bariga Jasiiradda Carabta. Abu Bakr As-Siddiiq (RC) wuxuu diray laba ciidan: mid uu hoggaaminayo Khalid bin Waliid. iyo mid kale oo uu hoggaaminayo Ciyaad bin Ghanam Al-Fahri. Khalid bin Waliid. wuxuu si degdeg ah u burburiyey ciidamadii Faaris, isagoo ka saaray dhulka Galbeedka Webiga Furaat oo dhan, wuxuuna furay magaalada Al-Xiira, oo ahayd caasimaddii ugu horreysay ee Faaris, muddo afartan maalmood gudahood ah, tan iyo markii uu howlgalkiisa billaabay. Furashada Faaris ayaa ahayd, mid guul weyn u soo hoysay Muslimiinta!

 

Markii uu guushaas gaaray kaddib, Abu Bakr wuxuu diray shan ciidan oo kale, si ay u furaan Shaam. Qorshihiisu wuxuu ahaa, in shantaas ciidan ay ku khasbaan boqor Heraclius, inuu  ukala qaybiyo ciidankiisa  weyn shan qeybood. Inkastoo ciidanka Heraclius, ee kala qaybsan uu aad ooga badnaan lahaa, ciidanka Muslimiinta, qorshahan, wuxuu ahaa inuu ka fiican yahay , Muslimiintu inay hal mar la kulmaan ciidan weyn oo mideysan. Hase yeeshee, Heraclius oo ah mid ka mid ah dagaalyahannadii ugu caansanaa taariikhda, wuxuu fahmay xeeladda Abu Bakr, wuxuuna go’aansaday inuu mideeyo ciidankiisa si uu u weeraro ciidanka Muslimiinta mid mid. Tani waxay sababtay in ciidanka Muslimiinta ay dib uga gurtaan degaannada ay furtaan, maaddaama ciidankii Heraclius uu isku dayayey inuu hareereeyo mid kasta. Sidaas darteed, furashada Shaam ayaa dib u dhacday inkastoo ay jireen shan ciidan oo Muslimiin ah.

 

Dib u abaabulkii ciidanka Muslimiinta

Markii ay xaaladdu sidan noqotay, Abu Bakr wuxuu go’aansaday inuu kala qaybiyo ciidankii Faaris, isagoo u diray kala bar ciidankaas Shaam oo uu hoggaaminayo Khalid bin Waliid si uu uga caawiyo furashada. Khalid wuxuu si degdeg ah uga soo tallaabay dhul qodxo badan oo u dhexeeya Ciraaq iyo Shaam, isagoo ku soo biiray Muslimiinta ku hareeraysan magaalada Dimishiq. Waxaa dhacday saddex

jeer oo isku mid ah: ciidanka Muslimiinta oo hal mid ah oo uu hoggaaminayo Khalid ayaa isku dayay inuu furo Dimishiq, taasoo ahayd caasimadda Roomanka ee Shaam. Hase yeeshee, magaalada waxay lahayd gidaarrro adag, waxaana Muslimiintu bilaabeen inay ku hareereeyaan.

 

Markasta oo ay ku dhowaanayeen furashada Dimishiq, Heraclius wuxuu dirayay ciidan kale oo ku soo hareereeya Muslimiinta, taasoo khasab ku noqotay inay ka noqdaan Dimishiq si ay ula dagaallamaan ciidanka cusub. Kadib dagaal weyn oo ay guuleysteen, waxay ku laabanayeen Dimishiq, hase yeeshee xaaladdii ayaa mar kale isbeddeli jirtay. Ugu dambeyntii, markii saddexaad, Muslimiintu waxay furteen Dimishiq kaddib afar bilood oo hareerayn ah iyo laba dagaal waaweyn oo ay ku burburiyeen ciidanka Roomanka. Dagaalladaas waxaa ka mid ahaa: Dagaalkii Ajnadeen iyo Dagaalkii Fahl ee Baysan. Heraclius wuxuu isku dayay inuu keeno ciidankiisii ugu dambeeyay, taasoo dhalisay Dagaalkii Yarmuuk ee caanka ah, kaasoo dhamaadkii ahaa jabkii ugu dambeeyay ee Roomanku ku yeeshaan Shaam weligood!

Hadii aynu soo fahanay taariqda dimishq

Aynu eegno  maxay ooga digan tahay reer falastiin ama reer qaza

Waxan ognahay in baytul maqdiz labo jeer lafurtay

Oo kala ah

Xiliigii  omar bin qadaab uu qilaafada hayay

 

Sannadkii 16 Hijriyada, Khaliifka Cumar ibn Khattab ayaa u safray Quddus si uu u aqbalo furayaasha magaalada. Laga bilaabo Shawwal 15 Hijriyada, oo u dhiganta Noofambar 636 Miilaadiyada, ilaa Rabiic al-Awwal 16 Hijriyada, oo u dhiganta Abriil 637 Miilaadiyada. Fadliga Quddus ay kuleedahay  Islaamiga , wuxuu xaqiijiyey xasilloonida xukunka Islaamka ee Falastiin iyo xukunkaas oo aan mar dambe la khatar gelin ilaa Dagaalladii Saliibiyiinta ee dhammaadka qarnigii 11aad iyo intii uu daxaysay  qarnigii 13aad.

Kadibna waxaa dib u xoreeyay  salaaxudiin al ayuubi

Markii uu furtay kadib qalcad kutaalay dimishq

Ciidankii Salaaxuddiin wuxuu galay Dimishiq bishii Rabiicul-Awal sanadkii 570 Hijriyada, oo u dhiganta bisha Noofembar ee sanadkii 1174 Miilaadiga. Markii ugu horreysay ee Salaaxuddiin uu galay magaalada, wuxuu tegey guriga aabbihiis, oo loo yaqaanay "Daar al-Shariif al-Caqiiqi." Dadka magaalada ayaa u soo baxay, farxadna ku soo dhaweeyey. Maalintaas, Salaaxuddiin wuxuu bixiyey hanti badan oo uu ku muujiyey wanaaggiisa iyo taageeradiisa dadka reer Dimishiq. Afar maalmood kadib, wuxuu fuulay qalcadda magaalada, wuxuuna kala wareegay maamulkeeda taliyihii qalcadda, Jamaal al-Diin Reyxaan.

Waxaa uu  usii talaabay falasdiin qudus

 

Bishii labaad ee Oktoobar sanadkii 1187, Suldaan Salaaxudiin Al-Ayyoobi ayaa ku guuleystay inuu xoreeyo Baytul Maqdas iyo Masjidka Al-Aqsa oo muddo 88 sano ah ku jiray gacanta saliibiyiinta.