djibouti

wadanka jibouti

 

taarikhda djibouti

- dhul ay jidadka ganacsigu ugu caansan aduunka ku kulmaan wadooyinka casriga ah ee caalamiga ah. Kuna yaal geeska Afrika, Djibouti waxay leedahay taariikh hodan ah oo kala duwan sida dhulkeeda. Laga soo bilaabo dhulka halyeeyada Punt ilaa xarunta istiraatiijiga ah ee badaha, waddankan yar wuxuu door muhiim ah ka ciyaaray isku xirka qaaradaha iyo dhaqamada.  taariikhda xiisaha leh ee jibouti, waxay calaamad u tahay adkaysi, ganacsi, iyo isbedel.*

- Ogow sida ay isbedbedelkii boqortooyooyinka, kor u kaca ganacsiga, iyo doonista madaxbannaanida ay sameeyeen reer jibouti ilaa  uu noqday waddanka firfircoon ee maanta.

- Tani waa Taariqda jibuuti

- -- asc wrxm wbrk

- Magacayku wa adam

- Halkanina wa dalsan media

- Kuso dowaadha daawadhayaal

- Muuqaalkeena manta

- Kahor inta aanan u galin moowduuca

- Waxaan ka codsani

- In aad naku soo biirtid

- Kamid noqotidna bahweynta nagu xiran

- 

- 

- 

Jabuuti waa waddan yar oo ku yaalla Geeska Afrika, waxayna xuduudo la leedahay Eriteriya dhanka woqooyi, Itoobiya dhanka galbeed iyo koonfur, iyo Soomaaliya dhanka koonfur-bari. Waxay leedahay xeeb badda Cas iyo gacanka Cadmeed dhanka bari. Taariikhda Jabuuti waa mid qani ah oo kala duwan, waxayna soo martay dhaqamo iyo ilbaxnimooyin kala duwan muddo kumanaan sano ah.

.Jabuuti waxaa degganaa dad tan iyo aasiyaankii hore. Waxaa jira caddaymo muujinaya in dadka degganaa aaggaas ay ganacsi la sameyn jireen Masartii hore, Giriigga, iyo Roomaanka. Waxay qayb ka ahayd boqortooyada Awsaan ee katalini jirtay Yemen iyo boqortooyada Axum ee Itoobiya.

- Qarnigii dhexe, aagga wuxuu ka mid ahaa Saldanaddii Adal ee Islaamka, aheyd.

- taasoo barwaaqo ahayd intii u dhexeysay qarniyadii 10-aad iyo 15-aad. Adal waxay ahayd awood ganacsi oo muhiim ah waxayna maamuli jirtay waddooyinka ganacsiga  ee mara badda Cas.

- : Qarnigii 19-aad, Jabuuti waxay gashay gacanta Faransiiska. Sanadkii 1862, Faransiiska wuxuu ka iibsaday dekedda Obock suldaanka Tajura. Dabayaaqadii, sanadkii 1888, waxaa la aasaasay magaalada Jabuuti oo noqotay dekedda ugu weyn, waxayna caan ku noqotay xilligaas magaca Soomaalida Faransiiska.

- Xilligii gumeysiga Faransiiska, waxaa si weyn loo horumariyay kaabayaasha dhaqaalaha, oo ay ku jiraan dhismaha tareenka kaaso isku xira Jabuuti iyo caasimadda Itoobiya ee Addis Ababa, taasoo ka dhigtay xarun ganacsi oo muhiim ah

- Kadib muddo dheer oo halgan loogu jiray madaxbannaanida, Jabuuti waxay madaxbannaani ka qaadatay Faransiiska 27 Juunyo 1977. Xasan Guuleed Abtidoon wuxuu noqday madaxweynaha ugu horreeya ee dalka.

- Kaaso talada dalka hayay mudo dan 22 sano

- Waxuuna xilka wareejiyay sanadka marku aha 1999

- Kadib na waxa xilka Qabtay Ismail omar geele

- Ilaaa haatana Ismail omar geele wa midka u arimiyo dalka

- Mudo gaareysa 25 sano

- Tan iyo madaxbannaanida, Jabuuti waxay la kulantay caqabado badan oo ay ka mid yihiin colaado gudaha ah iyo qalalaase siyaasadeed. Sagaashamaadkii, waxaa dhacay dagaal sokeeye oo u dhexeeyay dowladda iyo jabhadda FRUD.

- Sannadihii ugu dambeeyay, Jabuuti waxay ku dadaashay inay kobciso dhaqaalahooda iyada oo horumarineysa adeegyada saadka, iyadoo ka faa’iideysanaysa goobta istaraatiijiga ah ee ay ku taallo waddada ugu mashquulka badan adduunka. Waxaa la dhisay dekedo casri ah iyo aagag ganacsi , waxayna Jabuuti noqotay xarun goboleed .

. Jabuuti waxaa loo arkaa inay tahay meel dhaqamo kala duwan  ay isku dhex yaacaan, oo ay ka mid yihiin dhaqamada Africa iyo Carabta. Afafka rasmiga ah ee looga hadlo wadanka waa luuqada Faransiiska iyo arabica, laakiin af Soomaaliga iyo Canfarta ayaa si weyn loo isticmaalaa.

- Diinta: Islaamka waa diinta ugu weyn ee dalka, waxaana raaca inta badan dadka deegaanka.

- Siyaasadda Dibadda: Jabuuti waxay xiriir dhow la leedahay Faransiiska, Maraykanka, Shiinaha, iyo dalal kale oo badan, waxayna martigelisaa saldhigyo milatari oo badan oo shisheeye ah ,sababo la xiriira goobteeda istaraatiijiga ah.

Jabuuti maanta waxay leedahay muhiimad istaraatiiji ah oo weyn, waxayna ku dadaalaysaa inay kor u qaaddo koboca dhaqaalaha iyo xasilloonida siyaasadeed, iyadoo wajahaysa caqabado gudaha ah iyo kuwa gobolka.

Dowladda Jabuuti waxay ku tiirsan tahay dakhliga ka soo gala adeegyada iyo dekadaha istiraatiijiga ah, sababo la xiriira goobteeda juqraafiyeed ee muhiimka ah ee ku yaalla marinka badda ee u dhexeeya Badda Cas iyo Gacanka Cadmeed. Wadarta dakhliga dowladda, marka laga reebo deeqaha, ayaa ah qiyaastii kaaraaya 16.5% wax soo saarka guud ee gudaha (GDP) ee dalka sanadkan 2024 

. Marka la eego wax soo saarka guud ee gudaha ,waxa la filaya in ay soo baxdo qiyaastii $3.2 bilyan oo  doolar sanadkan 2024, 

waxaa lagu qiyaasi karaa dakhliga dowladda inuu ku dhow yahay $528  milyan oo doolar.

Waxaa xusid mudan in Jabuuti ay ku tiirsan tahay maalgashiyada kaabayaasha, gaar ahaan kuwa Shiinaha, waxayna la kulantaa caqabado dhaqaale sida miisaaniyad yaraanta iyo daymo kor u kacay, oo gaadhaya qiyaastii 73% wax soo saarka guud ee gudaha

Daqliga sanadlaha ah ee uu helaayo qofka kunool jibuuti aya ah qiyaastii 3,136  dollar 

Intaa ayu ku egyahay muuqaalkeena manta

Wsc wrxm wbrk